Bulgaristan’da Politika Bayatladı

BGSAM
7 Temmuz 2021

Küçük ülkede demokrasi olmaz, olsa da kısa sürede bayatlar, baskılara dayanamaz gibi sözleri işittikçe, aklıma gelen her zaman “insanı yanına çeken mıknatıs mı, yoksa para mı?” sorusu olmuş ve her zaman “para” kazanmıştır.

Seçimlere birkaç gün kaldı şurada ve Bulgaristan demokratik muhalefetinin yükseliş gücünün birden söndüğüne, söylevlerin bayatladığına ve demokrasiden yana ülkede yaprak tepişmediğine tanık oluyoruz.

Bulgaristan Sosyalist Partisi BSP

4 Nisan seçimlerinde 40 milletvekili kaybeden ve mebus sayısı 80’den 40’a düşen Sosyalist Partisi Başkan’ı hafta sonunda Koca Balkan’ın “Buzluca” Tepesine 10 bin kişi çıkarıp istedikleri kadar yiyip içerken ve kırmızı bayraklar altında serinlerken uyandılar. Sosyalizm teorisini Petersburg’da öğrenen ve Gabrovo ve Kazanlık şehirleri arasında Koca Balkan’ın en yüksek tepesinde kayınların altında Bulgaristan’a bundan 130 yıl önce aşılayan Dimitır Blagoev Dede anıldı ve 11 Temmuz erken parlamento seçimlerini kazanma ateşi yakıldı. Bulgaristan Komünist Partisinin (BKP) devamı olan BSP, komünist totalitarizm yıllarında yetiştirilen, 20. Yüzyıl Bulgaristan etnik katliam, “soy kırım denemesi” ve tüm diğer cinayetlerinin hepsini alkışlayan ve 21. Yüzyılda komünizmin şerefsizliklerine toz kondurmayan BSP Başkanı Bayan Kurneliya Ninova, iktidar isteyecek kadar ileri gitti.  Moskova beslemesi 18 başka küçük partiyi de ardına takarak seçime dirildi. Hedefinde, 11 Temmuzdan sonra hükümet kurulamazsa, ya birinci ya da 2. Parti olarak, Cumhurbaşkanı Radev’in kurduğu erken seçim hükümetine koltuk değneği, 2021’in Kasım ayında yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de Radev’in 2. defa seçilmesine hazırlık yapıyor. BSP partisinde bir seçim önü canlanması izleniyor.

Avrupalı Bulgaristan Vatandaşları GERB

Politik partilerin siyasi analizini son haftalarda gösterdikleri aktiflik açısından değerlendirdiğimizde 2. Sırada Avrupalı Bulgaristan Vatandaşları (GERB) partisi var. T.C. Cumhurbaşkanlığı Hükümeti Başkanı Sayın R.T. Erdoan’la da erken seçimden sonra Türklerin ve tüm Bulgaristan Müslümanlarının siyasi örgütü olan Hak ve Özgürlükler Partisi ile birlikte bir “hükümet ortaklığı” görüştüğü iddia edilen, eski Başbakan Boyko Borisov, milletvekili adayı olmasa da, seçim yarışından çekilmiyor. Bazı anketlere göre, 11 Temmuz gecesi seçim makinasından ya da seçim sandığından birinci parti çıktığında sert davranacağını açık açık beyan ediyor. 4 Nisan seçimlerinde 75 milletvekili çıkaran GERB’in listesindeki milletvekillerinden 11 Türk oylarıyla seçilmiştir. GERB partisi Dobruca, Deliorman ve Trakya’da son 10 yılda yarattığı derebeylik sistemiyle Türk oylarını büyük ölçüde kendi denetimi altında tutabiliyor. İktidardan ayrılmazdan önce Maliye Bakanlığı’nın “in Haus”  adlı yatırım sistemiyle güvendiği şirketler 8 milyar 660 milyon leva dağıtan GERB partisi, kesenin ağızını açmış oy satın alırken, çok farklı sistemler uygulasa da, iki haftada 700 kişi suçüstü yakalanmış ve yüzbinlerce kişinin isimleri ve kimlik bilgileriyle listeler yakalanmıştır. Bulgar basını, seçim seksiyonlarındaki makinalar internet bağı olmasa da, Sofya’daki Merkez Seçim Komisyonuna hacker (kırıcı) müdahalesi olacağını ve GERB’in seçimi kazanacağını yazıyor. GERB partisinin seçim yolsuzluklarından Bulgaristan’da devlet düzeyinde yeni bir cepheleşme meydana geldi.

Cumhurbaşkanı Radev’in kurduğu erken seçim hükümeti “program hükümeti” olarak da bilinir. Valiler, polis amirlerini, istihbarat şeflerini, devlet demir yolları, gümrükler, verdi dairesi ve birçok başka devlet kurumu yöneticilerinden pek çoğunu v.s. istifaya zorlanıp hemen yerine yeni atamalar yapıldı. Hemen ardından da Baş Savcılık ve Yargı sistemi Cumhurbaşkanı Radev ile hükümetine karşı dikildi. Eski başbakan Boyko Borisov aktifliğini arttırınca ülkede yeni güçler dengesi belirdi. Değişimi ve yenilikleri temsil eden “Var, Böyle Bir Halk!”, “Demokratik Bulgaristan” ve “Ayağa Kalk Bulgaristan ve Mafya İktidardan Sökülsün…” koalisyon hareketlerinin önüne bir kırmızıçizgi çekildi.

“Var. Böyle Bir Halk!” (VBBH) / (ITN)

Bu politik parti, TV eğlence programı sunucusu, sevilen bir pop sanatçısı Slavi Trifonov tarafından kurulan yeni bir partidir. Kurucu Başkanı Sl. Trifonov değişik sebeplerden dolayı erken seçimlere katılmıyor, partisi seçim kazansa bile Başbakan görevini üslenmek istemiyor. Son açıklamalarında,  Cumhurbaşkanı Radev ile anlaştığını ve birinci parti olduklarında “program hükümetini” kulisten yönetme konusunda anlaşmaya vardıklarını açıkladılar. Bu gelişme partinin oylarını arttırma sürecini durdurdu. Politik dönüşümlerin özündeki anlamdan kayma oldu. Çünkü erken seçim hükümetinin ödevleri ve yolsuzlukla mücadele programı, Sl. Trifonov partisi politik hedeflerinden uzaktır.

Politik sahneye çıkmasının temelinde, 2016’da yapılan bir halk oylamasından seçim sistemi değişikliği yapılması vardı. Referandum şu isteklerle yapılmıştı:

Meclisteki milletvekili sayısının 240’tan 120’ye indirilmesi;  parti listelerine oy verilen orantılı seçim sisteminin kaldırılması;  (Cumhurbaşkanı ve belediye başkanı ve muhtar seçimleri gibi milletvekili ( parlamento) seçimlerinin de en fazla oy alan kazanır usulüne göre yapılması; politik partilere ödenen oy başı 11 levalık yıllık yardımların kaldırılmasını ve halkın teklif ettiği adayların direk olarak halkın kendisinin seçmesi usulünün savcı, başsavcı ve polis amirleri, devlet denetçisi ve daha birçok görevler için uygulanmasını vs.

2016’da çok aktüel olan bu istekleri 2.5 milyon seçmen desteklemişti. Fakat uygulama GERB partisi tarafından engellendi, aşındırıldı ve olay bayatladı. Yeniden başa alınmasının ve tartışmaya aşınmasının Anayasa değişikliği ile başlaması gereğini herkes görüyor ve hatta Slavi Trifonov ve partisi de, birinci partisi olsa bile, konuyu meclis gündemine çekebilecek durumda değildir. Şu da var, günümüzde daha aktüel olan posta ile oy kullanma veya internet üzerinden oyunu gönderme usulleri daha ilgi çekici duruma geldi ve bu T.C. ‘deki 700 bin seçmen için de böyledir.

İlk kez, 4 Nisan 2021 seçimlerine katılan, 3 muhalefet partisi arasında birinci olan “Var, Böyle Bir Halk!” partisi Başkan Yardımcısı Toşo Yordanov, “bu seçimde olmazsa, 3., 4. Veya hatta 5. Seçim olabilir, anayasa buna izin veriyor” cümlesini kullandı. Olayın bayatlamaya başladığına ve sanki seçimi kaybettiklerini itiraf etmiş oldu. Bulgar seçmen de, şimdiye kadar bir bakan çıkarmamış bu partiden, yürütme dışı bazı istekler peşindeydi ve bu isteklerin zamanı dolunca, sanki işler tamamen bayatlamaya başladı. Bu arada, “Var, Böyle Bir Halk!” partisi ile “2. Muhalefet gücü olan ve büyümeye devam eden orta katman Bulgar milliyetçisi “Demokratik Bulgaristan” hareketi, seçim sistemi değişikliğini, parlamento bileşiminde değişiklere gidilmesini ve  “proporsiyonel” seçim sisteminden “majoriter” seçim sistemine geçilmesini vb istemiyor. Hukuk reformunda, mafya ile mücadelede ve Başsacı Geşev’in hemen istifa etmesinde ayak direyen bu parti, aynı zamanda Anayasa değişikliğinden de söz etmiyor. İlginç olan muhalefet partileri arasında diyalog ve yuvarlak masanın henüz kurulamamış olmasıdır.

Kuşkulu bir bakış da Bayan Maya Manolova tarafından yönetilen“Ayağa Kalk Bulgaristan Hareketi….”  de genelde sosyal, sağlık ve eğitim alanında değişiklerden ve vatandaşın daha mutlu yaşayabilmesi için mafya ve oligarşinin iktidardan ve devlet kurumlarından sökülmesini ve yolsuzluklarla sonuna kadar mücadele edilmesini ve Başsavcı İvan Geşev’in istifa etmesinde direniyor.

Dünya görüşleri ve politik parlamenter mücadele hedefleri çok farklı olan bu 3 muhalefet partisi, hem kendi aralarından yavaştan sürtüşmeye başlarken, hem de statüko ve yolsuzluklar partileri dedikleri GERB, BSP ve Hak ve Özgürlükler Partisi ile hiçbir koşulda 11 Temmuz seçiminden sonra da  bir araya gelmeyeceklerini her gün tekrar ediyorlar.

Hak ve Özgürlükler Hareketi HÖH-DPS

İşte bu durumda Bulgaristan’da Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH-DPS) partisine çok büyük ödevler düşüyor. Bu parti Bulgaristan Türklerinin ve tüm diğer Müslümanların göz bebeğidir, ruhu ve davasıdır. Bu partinin ödevi koltuk değnekliği yapmak, kişisel çıkarlar için seçmeni ve onun problemlerini kullanmak ve olayları çarpıtmak asla olamaz. Yolsuzluklara katılması ise günahtır. Bu partiyi istihbarat örgütlerine bağlayan, Moskova’nın Bulgaristan ve Balkanlar çıkarlarına alet eden zihniyet parti yönetiminden sökülüp atılmalıdır. HÖH-DPS bir dava partisidir. Büyüp güçlenmesi, arınması, halka inmesi ve halkımızın menfaatlerini savunması şarttır. Bugünkü Bulgaristan koşullarında GERB, BSP ve “Var Böyle Bir Halk” gibi çıkarcı popülist partilerin en fazla oy alabilme imkânı 600-700 bini aşmaz. HÖH partisi demokratik, adıl ve şeffaf bir seçim ortamında en az 1 milyon oy çıkarabilir ve Bulgaristan siyaset, ekonomi ve kültürel yaşamında orta direk siyasi güç olabilir. Bulgaristan’da BSP 130 yaşında olsa da, ancak dibine kofa, kofa su döküldüğünde kısmen yeşerebilir. Tarihimizin en derinlerinde kökleri olan ve asırlık ağaçlar gibi sulanmadan yeşeren bir toplumsal güçtür ve toplayıcı, birleştirici ve yönlendirici nitelikleri ve öncellikleri vardır partimizin. Bu erdemler halkımızın tarihsel bağrından güç alan niteliklerdir ve ebedidir. Bulgaristan’ı gönül akıyla Avrupa Birliğinde temsil etmeyi hak eden ve Yüce Türkiye Cumhuriyetiyle ilişkilerimizde ve semereli işbirliğimizde güçlü köprü olma niteliklerine sahip toplumsal erdemler de ancak Türk partisinde vardır.

Bundan dolayıdır ki, Bulgaristan’ın çökmeye devam ettiğini, dağılmayı durdurulamadığını, parçalanmışlığın derinleşmeye devam ettiğini yeniden analiz etmeden, durumdan çıkılması ve daha iyi günlere doğru ilk adımları birlikte atabilmemiz için birlik olalım! Sayın soydaşlarım ve değerli gurbetçilerim, Bulgaristan’da yaşayan ve adalet ve özgürlük isteyen tüm kardeşlerimi 11 Temmuz seçiminde mutlaka sandık başına gitmeye ve oyunuzu 7 numaraya yani Hak ve Özgürlükler Partimize, DPS’ye vermenizi arzu ediyoruz. Bizim için başka adalet yolu yoktur.

Sandık başında buluşalım!
Seçim başarınızı kutluyoruz!
Saygılarımla,